Hồ tiêu – “hạt vàng đen” của nông nghiệp Việt Nam – đang trải qua cơn sốt giá lịch sử. Từ mức 60.000–80.000 đồng/kg cách đây vài năm, giá nội địa đã tăng gấp đôi, thậm chí gấp ba chỉ trong chưa đầy hai năm, và hiện neo vững trên 145.000 đồng/kg. Các chuyên gia dự báo cuối năm 2025, giá có thể chạm mốc 155.000 đồng/kg nếu nguồn cung tiếp tục khan hiếm.
Hành trình hồi sinh của hồ tiêu bắt đầu từ đáy vực. Năm 2017, giá từng chạm đỉnh 180.000–200.000 đồng/kg, nhưng chỉ một năm sau, thị trường lao dốc thảm hại, có lúc chỉ còn 40.000 đồng/kg. Hàng loạt nông dân chặt bỏ vườn tiêu để chuyển sang sầu riêng, cà phê. Đến tháng 6/2024, giá bất ngờ bật tăng trở lại, cán mốc 180.000 đồng/kg – mức cao nhất trong một thập kỷ. Theo Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA), giá hồ tiêu nội địa tăng trung bình hơn 70% chỉ trong nửa đầu năm, đánh dấu “cú sốc giá” lớn nhất trong nhiều năm qua.
Nguyên nhân chính nằm ở sự thiếu hụt nguồn cung mang tính toàn cầu. Năm 2024, các nước sản xuất lớn như Việt Nam, Brazil, Ấn Độ và Indonesia đồng loạt giảm năng suất do tình trạng thời tiết cực đoan. Tại Brazil, mưa lũ kéo dài khiến vườn tiêu úng rễ, sản lượng giảm 15–20%. Ấn Độ chịu hạn hán và sâu bệnh nghiêm trọng. Indonesia thì bị hiện tượng El Nino làm chậm tiến độ thu hoạch. Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ thế giới vẫn tăng đều 3–4% mỗi năm, đặc biệt từ các thị trường Nam Á và Trung Đông. Mùa lễ hội cuối năm càng đẩy nhu cầu tăng thêm 10–15%.
Yếu tố địa chính trị càng làm tình hình thêm căng thẳng. Căng thẳng tại Biển Đỏ và kênh đào Suez làm gián đoạn vận tải quốc tế, chi phí logistics tăng mạnh, tác động trực tiếp tới nhóm hàng gia vị, trong đó có hồ tiêu. Cộng thêm việc Mỹ áp thuế đối ứng 40% với hàng chuyển khẩu khiến doanh nghiệp Việt Nam ngừng nhập tiêu thô từ Brazil, chuyển hẳn sang thu mua nội địa. Hiệu ứng domino này đẩy giá quốc tế leo thang nhanh chóng.
Việt Nam, quốc gia chiếm 35–40% sản lượng và hơn 50% kim ngạch xuất khẩu hồ tiêu toàn cầu đang ở tâm điểm của cơn bão giá. Diện tích trồng tiêu đã giảm gần 30% so với năm 2017, chỉ còn khoảng 110.500 ha do nông dân chuyển đổi cây trồng. Tuy nhiên, nhờ năng suất cao gấp đôi bình quân thế giới đạt 26 tạ/ha giúp sản lượng đạt khoảng 200.000 tấn, mang lại kim ngạch xuất khẩu 1,32 tỷ USD trong năm 2024. Đến 9 tháng đầu năm 2025, dù khối lượng xuất khẩu giảm 6,3% so với cùng kỳ nhưng giá trị lại tăng 28,7% với giá xuất khẩu bình quân đạt 6.774 USD/tấn, cao hơn 37% so với cùng kỳ năm trước. Điều này cho thấy dù khối lượng giảm, ngành vẫn tăng trưởng mạnh về giá trị.
Ông Nguyễn Đức Dũng, Phó tổng giám đốc Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam, nhận định: “Thị trường đang bước vào giai đoạn thiếu cung mang tính cơ cấu, không còn là biến động ngắn hạn theo mùa vụ. Giá nội địa nhiều khả năng duy trì quanh 150.000–151.000 đồng/kg và có thể tiến sát 155.000 đồng/kg nếu nguồn cung tiếp tục thắt chặt”. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo đà tăng mạnh khó lặp lại trong ngắn hạn do dòng vốn đầu cơ đang dịch chuyển sang các mặt hàng thanh khoản cao hơn như cà phê, cùng với đồng USD mạnh và chính sách tiền tệ thắt chặt tại nhiều nước nhập khẩu.
Đối với nông dân, đây là thời điểm vừa cơ hội vừa thách thức. Thu nhập từ hồ tiêu đã tăng gấp đôi so với giai đoạn khủng hoảng 2018–2020, mang lại niềm tin để tái đầu tư. Tuy nhiên, chi phí cây giống hiện ở mức 20.000–25.000 đồng/cây, cộng với giá phân bón, thuốc trừ sâu tăng cao khiến việc tái canh vẫn diễn ra chậm chạp. Nhiều hộ có xu hướng găm hàng chờ giá cao hơn, trong khi doanh nghiệp phải tăng giá thu mua để hoàn thành hợp đồng xuất khẩu.
Hồ tiêu Việt Nam đang bước vào chu kỳ “neo giá cao” – một giai đoạn mới của ngành. Mặt bằng 150.000 đồng/kg không còn là đỉnh cao bất thường, mà đang trở thành “bình thường mới”. Trong 3–5 năm tới, giá khó quay lại dưới 120.000 đồng/kg. Đây là tín hiệu tích cực cho người trồng, nhưng cũng là lời cảnh báo: ngành cần chuyển đổi từ sản xuất số lượng sang chất lượng, từ xuất thô sang chế biến sâu để giữ vững vị thế “vua gia vị” trên bản đồ thế giới.
Nguồn: nhadautu.vn